Od dnia 24 lutego 2022 r., a więc od momentu agresji Rosji na Ukrainę, do Polski przedostało się ponad 2,73 mln uchodźców z terytorium Ukrainy (informacja na dzień 20 kwietnia 2022 r.). Większość z nich ucieka przed wojną na Ukrainie i zostaje w Polsce, szukając tutaj możliwości do dalszego życia, wykonywania pracy i wychowywania dzieci.

W związku z istniejącym na Ukrainie konfliktem zbrojnym, ustawodawca uchwalił specustawę z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, w której zdefiniował najważniejsze pola pomocy uchodźcom docierającym do Polski oraz przygotowane specjalnie dla nich udogodnienia. I tak, w art. 23 ww. specustawy stanowi, iż:

Obywatele Ukrainy, których pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uznaje się̨ za legalny na podstawie niniejszej ustawy lub ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2021 r. poz. 2354 oraz z 2022 r. poz. 91 i583), mogą̨ podejmować́ i wykonywać́ działalność́ gospodarczą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na takich samych zasadach jak obywatele Polscy, z zastrzeżeniem ust. 2.
Uprawnienie, o którym mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem uzyskania przez obywatela Ukrainy numeru PESEL.
W przypadku, gdy pobyt przedsiębiorcy – obywatela Ukrainy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przestanie być́ legalny na podstawie niniejszej ustawy lub ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, przedsiębiorca podlega wykreśleniu z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Przepis art. 29 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy (Dz. U. z 2022 r. poz. 541) stosuje się̨ odpowiednio.

Z powyższego wynika, iż obywatele Ukrainy przebywający na terenie Polski mogą swobodnie prowadzić działalność gospodarczą. Jedynymi warunkami, aby taką działalność zarejestrować a następnie swobodnie prowadzić jest uzyskanie numeru PESEL oraz legalne przebywanie na terenie kraju. Przedmiotowe dwie przesłanki również są sklasyfikowane w powyższej specustawie.

Warunki legalnego pobytu obywatela Ukrainy na terenie Polski można podzielić na następujące kategorie:

Obywatel Ukrainy przybył legalnie na terytorium Polski od dnia 24 lutego 2022r. z terenu Ukrainy (nie może przybyć z terytorium innego państwa) i deklaruje zamiar pozostania w Polsce.
Obywatel Ukrainy ma ważny tytuł pobytowy, tj. zezwolenie na pobyt stały, zezwolenie na pobyt czasowy, paszport w przypadku wjazdu i pobytu na terytorium Polski w ruchu bezwizowym czy też zaświadczenie o korzystaniu z ochrony czasowej wydane przez Urząd do Spraw Cudzoziemców.

Przy czym w tym miejscu wskazać należy, że powyższa specustawa uznaje za legalny każdy pobyt obywatela Ukrainy na terytorium Polski, w przypadku, gdy taka osoba przekroczyła granicę polsko – ukraińską od dnia 24 lutego 2022 r. Wskazana obecność jednak jest uznawana za legalną przez 18 miesięcy, a więc jeżeli dana osoba przekroczyła granicę np. 24 lutego 2022 r. to jej pobyt jest legalny do dnia 23 sierpnia 2023 r. Po tym czasie ustawodawca zakłada, że dana osoba wystąpi o ważny tytuł pobytowy (jeden z wymienionych powyżej), który pozwoli jej przebywać oraz podejmować pracę na terytorium Polski na dotychczasowych zasadach.

Ustawodawca w przedmiotowej specustawie również wskazał, że uchodźcy z Ukrainy, którzy przybyli do Polski od dnia 24 lutego 2022 r. posiadają ułatwione procedury uzyskiwania numeru PESEL. I tak, każdy obywatel, który spełnia powyżej opisane warunki (data przybycia do Polski oraz kraj, z którego przybył) otrzyma numer PESEL po złożeniu wniosku w dowolnym urzędzie gminy na terytorium całego kraju. Nie trzeba przy tym – jak było to dotychczas – uzasadniać konieczności występowania w takim wnioskiem, jak np. wskazywania powodów założenia przedsiębiorstwa w Polsce. Ta odformalizowana procedura wymaga jedynie wypełnienia odpowiedniego wniosku, który należy własnoręcznie podpisać oraz osobiście złożyć na piśmie w urzędzie gminy. Generalną zasadą jest, iż nie ma terminu na złożenie takiego wniosku o nadanie numeru PESEL, albowiem można go złożyć w każdej chwili. Wyjątkiem jest sytuacja, w której wjazd obywatela Ukrainy na terytorium Polski nie został zarejestrowany przez komendanta placówki Straży Granicznej podczas kontroli granicznej – w takiej sytuacji obywatel Ukrainy posiada 60 dni liczonych od dnia wjazdu do Polski na złożenie wniosku o nadanie numeru PESEL. Dopiero na tej podstawie jego pobyt na terytorium kraju będzie uznawany za zarejestrowany oraz za legalny.

Po spełnieniu powyższych warunków, a więc przede wszystkim posiadania legalnego pobytu na terenie Polski i nadaniu numeru PESEL obywatel Ukrainy będzie mógł wybrać, którą formę prowadzenia działalności wybierze – czy wybierze prowadzenie indywidualnej działalności gospodarczej czy też będzie chciał ją prowadzić jako spółka osobowa bądź kapitałowa.

Martyna Sepko, Adwokat w Kancelarii Ungier Gliniewicz i Wspólnicy

Niniejszy artykuł nie stanowi porady prawnej. W przypadku wątpliwości co do swoich uprawnień lub co do dalszego postępowania pamiętaj, że warto skonsultować się z zawodowym prawnikiem.

Zapraszamy do kontaktu pod adresem email: kancelaria@ugwlaw.pl